سبک و زمان چین‌خوردگی و گسلش در حوضه ماهنشان و مجموعه دگرگونی تکاب

چکیده حوضه رسوبی ماهنشان با امتداد کلی شمال غربی- جنوب شرقی یکی از زیرحوضه‌های همزمان با زمین ساخت سنوزوئیک شمال‌غرب ایران مرکزی است که بین کوه‌های البرز غربی و مجموعه دگرگونی تکاب واقع شده است. حوضه ماهنشان شامل سازندهای سرخ زیرین، سرخ بالایی و قم است که در مجاورت واحدهای گرانیتی و گنایسی مجموعه تکاب به سن پرکامبرین قرار دارد. در این مطالعه، با تلفیق داده‌های دورسنجی و برداشت‌های میدانی گسترده شامل سازوکار گسل‌ها و هندسه چین‌خوردگی‌ها، الگوهای چینه‌های رشدی و ناپیوستگی‌ها در قالب یک برش ساختاری عمود بر امتداد حوضه ماهنشان و مجموعه دگرگونی تکاب ترسیم شده و روابط ساختاری واحدهای زمین‌شناسی مشخص گردیده است. بر اساس این برش ساختاری، پهنه‌ی گسلی ماهنشان با روند شمال غربی، سازوکار غالب معکوس با مولفه جزئی راستالغز راستبر نشان می‌دهد. از طرف دیگر گسل‌های مجموعه دگرگونی تکاب با روند شمال‌غرب-جنوب‌شرق دارای سازوکار راستالغز راستبر است. موازی بودن گسل‌های راندگی و راستالغز نشان‌دهنده مدل ساختاری بخش‌بندی کرنش در دگرریختی ترافشارشی حوضه ماهنشان و مجموعه دگرگونی تکاب است. این سبک ساختاری تاییدکننده مدل‌های مشابه ارائه شده بر مبنای بخش‌بندی کرنش برای حوضه ایران مرکزی است. تشکیل چینه‌های رشدی همزمان با زمین ساخت در سازند سرخ زیرین و همچنین ناپیوستگی و با شیب کمتر نهشته شدن سازندهای سرخ زیرین و قم بر روی واحدهای قدیمی‌تر رسوبی و دگرگونی  نشان می‌دهد که گسلش و چین‌خوردگی در این منطقه حداقل از زمان الیگوسن پایانی شروع شده است، که می‌توان این فاز دگرریختی را با آغاز برخورد عربی-اوراسیا و برخاستگی تکتونیکی البرز غربی مرتبط دانست.